بورس کالای ایران دارای دو بازار معاملات کالای فیزیکی و مشتقه است. بازار معاملات کالای فیزیکی شامل چند تابلو ازجمله تابلوی محصولات فلزی - صنعتی، کشاورزی و پتروشیمی و بازار مشتقه شامل چند تابلو از جمله تابلوی قراردادآتی میباشد. پذیرش کالا صرفاً در یکی از تابلوهای بازار معاملات کالای فیزیکی و پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا صرفاً در یکی از تابلوهای بازار مشتقه صورت می پذیرد.

تبصره: ایجاد بازارها و تابلوهاي جدید با پیشنهاد بورس و تصویب سازمان امکانپذیر است.

درخواست‌ پذیرش کالا، به همراه مدارک و مستندات موضوع مادۀ 8 دستورالعمل پذیرش کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس کالای ایران باید توسط مشاور پذیرش (مشاور پذیرش از میان شرکت‌های کارگزاری دارای مجوز کارگزار معرف و شرکت‌های تامین سرمایه انتخاب می‌شود) به بورس ارایه شده و پس از احراز کامل بودن مدارک، در بورس ثبت شوند. موارد ذیل لازم به یادآوری است:

1- متقاضی باید سابقه فعالیت قابل اتکاء در بازار کالای مورد پذیرش داشته باشد و همچنین چشم‌انداز روشنی از تداوم فعالیت متقاضی وجود داشته باشد.

2- میزان عرضه کالا توسط متقاضی به گونه‌ای باشد که امکان کشف عادلانه قیمت را در بورس فراهم آورد.

3- کالا نباید مشمول محدودیت‌هایی از جمله محدودیت قیمت‌گذاری قانونی و انحصار در عرضه یا تقاضا باشد که مانع از کشف عادلانه قیمت کالا گردد.

هیات پذیرش در زمان پذیرش هر کالا، حداقل عرضه سالانه و حداقل درصد عرضه در بورس از کل تولید سالانه برای تولیدکنندگان و از کل واردات سالانه برای وارد کنندگان را مشخص می‌کند و تغییر حداقل‌های مذکور به پیشنهاد بورس و تایید هیات پذیرش امکان پذیر است. ضمن آنکه عرضه کننده کالا در بورس، موظف است مقررات مربوطه از جمله الزامات دستورالعمل پذیرش کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس کالای ایران و ضوابط مربوط در خصوص افشای اطلاعات عرضه کالا را رعایت نماید.

بورس حداکثر ظرف 30 روز پس از تاریخ ثبت درخواست، گزارش کارشناسی خود درخصوص شرایط پذیرش را به انضمام مستندات مربوط به هیات پذیرش ارسال می‌نماید. چارچوب گزارش کارشناسی مزبور، به پیشنهاد بورس و تصویب هیات پذیرش تعیین می‌شود.

لازم به ذکر است ، هیات پذیرش حداکثر ظرف 30 روز پس از دریافت گزارش و مستندات مربوط از بورس، نظر کتبی خود را با ذکر دلایل مبنی بر تایید یا رد پذیرش کالا، از طریق بورس به متقاضی اعلام می‌کند. در صورت رد درخواست، متقاضی می‌تواند مراتب اعتراض خود را حداکثر ظرف مدت 10 روز پس از ابلاغ تصمیم هیات پذیرش، به دبیرخانۀ سازمان اعلام کند. رای هیات مدیرۀ سازمان در ‌خصوص بررسی مجدد موضوع یا تایید نظر هیات پذیرش، برای متقاضی، هیات پذیرش و بورس لازم الاجراست. بر این اساس، در صورتی که هیات مدیرۀ سازمان اعتراض متقاضی را موجه تشخیص دهد، درخواست متقاضی باید در اولین جلسه هیات پذیرش مجدداً طرح ‌گردد.

همچنین در صورتی که درخواست متقاضی رد شود و به آن اعتراض ننماید یا پس از اجرای رای تجدید‌نظر هیات مدیرۀ سازمان در هیات پذیرش رد گردد، طرح مجدد درخواست متقاضی در هیات پذیرش حداقل پس از شش ماه و انجام مجدد کلیۀ مراحل و پرداخت حق پذیرش، امکان‌پذیر خواهد بود.

باید به این نکته توجه داشت که درج نام کالای پذیرفته شده در فهرست نرخ‌های بورس، منوط به احراز تمامی موارد تعیین شده توسط هیات پذیرش می‌باشد. ضمن آنکه در صورت عدم عرضه کالای یک عرضه کننده در بورس ظرف مدت 6 ماه از درج آن در فهرست نرخ‌های بورس، پذیرش آن در بورس لغو گردیده و پذیرش مجدد آن منوط به طی فرایند پذیرش خواهد بود.

1- ممنوعیت یا محدودیت قانونی برای معامله کالا وجود نداشته باشد.

2- کالا دارای مشخصات، شرایط و کیفیت قابل احراز بوده و امکان تطبیق کیفیت آن با شرایط اعلامی در اطلاعیه عرضه برای بورس و خریداران وجود داشته باشد.

3- عرضه‌کننده کالا توانایی تودیع وثایق لازم را جهت تضمین تحویل کالا نزد اتاق پایاپای داشته باشد و محدودیت قانونی جهت انجام معامله وی وجود نداشته باشد.

لازم به ذکر است، کالایی که توسط یک عرضه‌کننده در سایر بازارهای بورس پذیرفته شده باشد، قابلیت پذیرش توسط همان عرضه‌کننده در بازار فرعی را ندارد.

1- اموال غیرمنقول

2- کالاهایی که طبق مقررات شرایط پذیرش در بازار معاملات کالای فیزیکی را از دست می‌دهند

جهت هر نوبت عرضه کالا در بازار فرعی باید درخواستی مجزا به بورس ارایه شده و موافقت کمیته عرضه اخذ شود. عرضه یک کالا در بازار فرعی دلیلی بر امکان تداوم عرضه آن بدون طی الزامات این بخش دستورالعمل نمی‌باشد. کمیتۀ عرضه حداکثر ۵ روز کاری پس از دریافت مستندات و اطلاعات کامل موضوع مادۀ ۴ دستورالعمل بازار فرعی بورس کالای ایران نظر خود مبنی بر موافقت یا عدم موافقت با پذیرش کالا در بازار فرعی بورس را اعلام می‌نماید و در صورت موافقت کمیتۀ عرضه با پذیرش کالا در بازار فرعی، بورس موظف است امیدنامه کالای پذیرش شده و سایر مستندات مربوطه را به سازمان ارسال نماید. در صورتی که سازمان ظرف ۳ روز کاری نظر خود را مبنی بر عدم عرضه به بورس اعلام نکند، بورس می‌تواند نسبت به انتشار عمومی امیدنامه اقدام نماید.

شایان ذکر است کلیه مدارک و مستنداتی که در جریان بررسی پذیرش کالاها در بازار فرعی ارایه می‌گردد، باید مستقلاً در سوابق بورس نگهداری شده و حسب در خواست سازمان بلافاصله ارایه گردد و در صورتیکه سازمان تشخیص دهد که در جریان بررسی و موافقت با پذیرش کالاها در بازار فرعی یا نحوه و میزان اطلاعات ارایه شده، مقررات رعایت نشده است، می‌تواند از عرضه کالا در بازار فرعی جلوگیری نماید.

پذیرش کالاهایی که قبلاً در بازار معاملات کالای فیزیکی پذیرفته شده و طبق مقررات تعلیق می‌شوند در بازار فرعی:

1- در صورت تعلیق کالای یک عرضه‌کننده در بازار معاملات کالای فیزیکی بورس گزارش کارشناسی پذیرش کالا در بازار فرعی را به کمیته عرضه ارایه می‌کند و در خصوص پذیرش کالای مذکور در بازار فرعی طبق مواد 6 و 7 دستورالعمل بازار فرعی تصمیم‌گیری می‌شود.

2- در صورت پذیرش کالا در بازار فرعی، حداکثر زمان معامله کالا در این بازار 3 ماه از تاریخ تعلیق خواهد بود. طی این مدت ضرورتی به طی فرآیند پذیرش برای هر نوبت عرضه نخواهد بود.

3- طی دوره سه ماهه موضوع بند فوق هر زمان که کالا رفع تعلیق شد، معاملات کالا در بازار فرعی متوقف و در بازار معاملات کالای فیزیکی از سر گرفته خواهد شد.

4- در صورت تداوم تعلیق تا پایان دوره سه ماهه بورس باید گزارشی مبنی بر تصمیم گیری در خصوص تداوم تعلیق در بازار معاملات کالای فیزیکی به هیات پذیرش ارایه نماید.

5- در صورتی که هیات پذیرش تداوم تعلیق را تصویب نماید، کالا کماکان در بازار فرعی معامله خواهد شد، لیکن ضروری است به ازای هر نوبت عرضه فرایند پذیرش کالا در بازار فرعی حسب ضوابط این دستورالعمل انجام شود.

6- حداکثر زمان تداوم پذیرش و معامله کالاهای موضوع این ماده در بازار فرعی 6 ماه از زمان تعلیق کالا در بازار معاملات کالای فیزیکی خواهد بود و پس از پایان مدت مذکور پذیرش کالا به صورت خودکار در بازار فرعی لغو می‌گردد.

دارایی پایه از بین محصولات پذیرفته‌شده در بورس کالای ایران و یا کالاهای دارای بازار نقدی قوی به تشخیص هیات پذیرش، انتخاب می‌گردد. قرارداد آتی قابل معامله در بورس بر اساس قرارداد آتی پذیرش شده تعیین می‌شود. مشخصات قرارداد آتی به پیشنهاد بورس به تصویب هیات پذیرش خواهد رسید.

لازم به ذکر است، مشخصات قرارداد آتی باید شامل موارد ذیل باشد: